زانو یکی از پیچیده‌ترین مفاصل در بدن است. این مفصل، استخوان ران (فمور) را به استخوان ساق پا یا درشت‌نی (تیبیا) وصل می‌کند و استخوان کوچکتری که نازک‌نی (فیبولا) نامیده می‌شود و در کنار درشت‌نی قرار دارد و همچنین کشکک زانو (پاتلا) نیز دارد. تاندون‌ها این استخوان‌ها را به عضلات پا وصل می‌کنند و رباط‌ها نیز این استخوان‌ها را به یکدیگر وصل کرده و باعث ثبات زانو می‌شوند. علاوه بر این‌ها، دو غضروف C شکل، یعنی مینیسک میانی و جانبی، نیز باعث ایجاد سطح نرمی بین استخوان فمور و درشت‌نی می‌شوند و نقش جاذب فشار خواهند داشت.
زانوها به شکلی هستند که می‌توانند خم شوند و کمی بچرخند. وقتی که زانو نتواند این کارها را انجام دهد، توانایی حرکت فرد و توانایی انجام کارهای روزمره او، مانند نشستن، ایستادن و چمباتمه زدن یا دو زانو نشستن را تحت تأثیر قرار خواهد داد. وقتی زانو نتواند خم و راست شود، این وضعیت قفل شدن زانو نامیده می‌شود. دو نوع قفل شدن زانو وجود دارد. قفل شدن واقعی زانو زمانی رخ می‌دهد که مفصل زانو گیر کرده و نمی‌تواند حرکت کند و قفل شدن زانو کاذب زمانی رخ می‌دهد که درد باعث عدم توانایی حرکت مفصل زانو شود. هنگامی که زانوی فرد قفل شود، نمی‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد بنابراین فورا به پزشک مراجعه می‌کند. پزشکان برای تشخیص این عارضه از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند تا با توجه به دلایل پیش آمدن این بیماری که در ادامه آنها را بیان خواهیم کرد، مناسب ترین درمان را برای بیمار در نظر بگیرند.
دلایل قفل شدن زانو و درمان و پیشگیری از بدتر شدن آن
پارگی مینیسک
علائم
- زانودرد در قسمت‌های داخلی و خارجی کشکک زانو
- ورم زانو
- گرفتگی، قفل شدن یا خالی شدن زانو
- خشکی زانو
زانوهای شما دو غضروف دارند که مینیسک نامیده می‌شوند و در قسمت وصل شدن زانو به استخوان فمور و درشت‌نی نقش جاذب فشار و ضربه را دارند. این مینیسک‌ها ممکن است در اثر حرکات چرخشی و ناگهانی، یا در صورت ضربه به زانو مانند ضربه حین تکل، پاره شده یا آسیب ببینند. قسمت پاره شده‌ی مینیسک، ممکن است لابه‌لای مفصل زانو گیر کرده و باعث قفل شدن زانو شود. چون با افزایش سن، مینیسک نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شود، ممکن است در افراد مسن حین فعالیت‌های عادی نیز پاره شود.
درمان پارگی مینیسک
بسته به میزان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو، این پارگی ممکن است با استراحت، استفاده از یخ و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) خودبه‌خود درمان شود. در موارد دیگر ممکن است نیازمند جراحی آرتروسکوپی (جراحی از طریق برش‌های کوچک) و توانبخشی باشید.
آسیب به رباط
دو نوار بافتی قوی به نام رباط از روی قسمت میانی زانو عبور می‌کنند و باعث ثبات زانو می‌شوند. این رباط ممکن است در اثر ضربه‌ی مسقیم و یا توقف یا چرخ ناگهانی کشیده و یا پاره شود. PCL (رباط صلیبی خلفی) در پشت رباط صلیبی قدامی قرار دارد و معمولاً کمتر آسیب می‌بیند.
یکی از علل شایع زانودرد و قفل شدن زانو، آسیب به رباط‌های زانو می‌باشد. بنابراین هنگامی که درد زانو زندگی روزانه شما را مختل کرد یا دچار قفل شدگی زانو شدید حتما به یاد بیارید که در چند ماه اخیر آیا به زانوی شما آسیبی وارد شده است یا خیر و این موضوع را حتما به پزشک خود بگویید.
علائم
- آسیب زانو (ممکن است احساس کنید که صدای تق می‌دهد)
- زانودرد در قسمت‌های داخلی یا بیرونی کشکک زانو
- قفل شدن زانو یا کاهش دامنه‌ی حرکتی زانو
- بی‌ثباتی یا احساس خالی کردن زانو
درمان آسیب به رباط (لیگامان)
معمولاً درمان شامل استراحت، استفاده از یخ، بالا گرفتن پا، مصرف داروهای NSAIDs، فشار با کمک باندپیچی و توانبخشی است. گاهی اوقات جراحی لازم است.
آرتریت
علائم
- درد هر دو زانو
- خشکی زانو، مخصوصاً در صبح‌ها
- گیر کردن یا گرفتگی زانو
- بی‌ثباتی زانو
به درد و التهاب یک یا چند مفصل، آرتریت گفته می‌شود. CDC تخمین زده که 23% بزرگسالان به این بیماری مبتلا هستند. آرتریت ممکن است هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند، اما آرتروز زانو بسیار شایع است. دلیل این امر این است که زانو مفصلی است که باید وزن زیادی را تحمل کند و در طول زندگی تحت فشارهای زیادی قرار می‌گیرد.
آرتریت انواع مختلفی دارد؛ استئو آرتریت (آرتروز) که ناشی از فرسایش و ساییدگی مفصل است، رایج‌ترین نوع آن است. آرتریت روماتوئید (روماتیسم) و آرتریت پسوریاتیک بیماری‌های خودایمنی هستند که بافت‌های سالم پوشاننده‌ی مفاصل را درگیر می‌کنند.
درمان آرتریت
ممکن است پزشک از طریق معاینه‌ی مفاصل شما و گاهی اوقات تصاویر اشعه‌ی ایکس برای دیدن آسیب، آرتریت را در شما تشخیص دهد. روش‌های درمان این بیماری عبارتند از: دارو، کورتیزون (استروئید)، تزریق دارو به زانو و جراحی تعویض زانو برای مواردی که مشکل شدید باشد.
جابه‌جایی کشکک زانو
علائم
- آسیب به زانو همراه با صدای تق
- درد مداوم در جلوی زانو
- قفل شدن یا گیر کردن زانو
- مشکل در راه رفتن یا عدم توانایی راه رفتن
کشکک زانو (پاتلا)، عضلات جلوی ران را به استخوان ساق پا وصل می‌کند. اگر کشکک زانو به بیرون بلغزد و جابه‌جا شود، ممکن است باعث قفل شدن زانو گردد. معمولاً این آسیب حین ورزش کردن، وقتی که زانو مستقیماً آسیب ببیند یا چرخیدن در حالتی که زانو خم است رخ می‌دهد.
درمان جابه‌جا شدن کشکک زانو
کشکک زانو را می‌توان بدون بیهوشی به سر جای خود برگرداند و این کار بسیار سریع انجام می‌شود. ممکن است برای تسکین ناراحتی کمی که خواهد داشت، داروی مسکن تجویز شود، اما با برگشتن کشکک زانو به جای خود حالتان بهتر خواهد شد.
بریس، عصا، استراحت، یخ و داروهای NSAIDs به درمان این مشکل کمک می‌کنند. اگر استخوان شکسته باشد یا کشکک زانو بیش از یکبار جابه‌جا شده باشد، فرد باید جراحی شود.
سندرم پلیکا
علائم
- زانودرد مخصوصاً حین بالا و پایین رفتن از پله
- صدای تق‌تق زانو
- قفل شدن یا گیر کردن زانو
- ورم زانو
- خالی شدن زانو
پلیکا به چین‌های نازک موجود در بافت غشائی مفصل زانو گفته می‌شود. این چین‌ها به خم شدن زانو کمک می‌کنند، اما آسیب یا استفاده‌ی بیش از حد می‌تواند باعث آزردگی و التهاب شود. این امر منجر به بروز درد و احساس قفل شدن زانو می‌شود.
درمان سندرم پلیکا
سندرم پلیکا در اشعه‌ی ایکس دیده نمی‌شود (پلیکا بافت نرمی است که دیده نخواهد شد)، اما ممکن است پزشک از اشعه‌ی ایکس برای رد کردن بیماری‌های دیگر استفاده کند. سندرم پلیکا معمولاً با مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، استراحت و ورزش‌های فیزیوتراپی که باعث تقویت عضلات پا می‌شوند، بهبود می‌یابد. گاهی اوقات برای برداشتن بافت آسیب‌دیده باید از جراحی کمک گرفت.
تکه‌های استخوان
علائم
- احساس وجود چیزی در زانو
- لمس برجستگی‌هایی زیر پوست
- زانودرد
- خشکی زانو
- قفل شدن زانو
گاهی اوقات ممکن است تکه‌ای از استخوان بشکند و جدا شود. دلیل این امر می‌تواند تروما مانند افتادن باشد، اما اغلب در اثر آسیب به غضروف یا بیماری دژنراتیو مفصلی است. در برخی موارد، حتی ممکن است تا پیش از بروز علائم تشخیص ندهید که تکه‌ای از استخوان جدا شده و شل است.
درمان جدا شدن و شل بودن تکه‌های استخوان
اگر تکه‌های استخوان باعث قفل شدن زانویتان می‌شوند، باید برای خارج کردن آنها تحت جراحی آرتروسکوپی (جراحی از طریق برش‌های کوچک) قرار گیرید.
اختلال ردیابی کشکک زانو (اختلال تراکینگ پاتلار یا دررفتگی و بی‌ثباتی کشکک زانو)
علائم
- زانودرد در قسمت جلوی کشکک زانو
- تشدید درد در زمان پایین رفتن از پله یا برخاستن از حالت نشسته
- قفل شدن یا گیر کردن زانو
- صدای تق‌تق زانو
- بی‌ثباتی زانو یا خالی کردن زانو
اختلال ردیابی کشکک زانو به حالتی گفته می‌شود که در آن کشکک زانو حین خم و راست کردن پا جابه‌جا می‌شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که در استخوان‌ها، تاندون‌ها، عضلات، رباط‌ها یا غضروف نگه دارنده‌ی کشکک زانو در جای خود، مشکلی پیش آید.
به مرور زمان این حرکات غیرعادی باعث بروز علائمی خواهند شد. اگر مبتلا به اختلال ردیابی کشکک زانو هستید، خطر دررفتگی یا جایه‌جایی کشکک زانو نیز در شما بیشتر خواهد بود.
درمان اختلال ردیابی کشکک زانو
اختلال ردیابی کشکک زانو با استراحت، استفاده از یخ، NSAIDs، پانسمان زانو یا بریس زانو و فیزیوتراپی برای تقویت عضلات پا، درمان می‌شود. در موارد نادری نیز ممکن است جراحی کمک کننده باشد.
دلایل محتمل دیگر
دلایل دیگر قفل شدن زانو عبارتند از:
- نقرس: اسید اوریک زیاد باعث ایجاد کریستال‌هایی در مفصل زانو می‌شود که منجر به بروز درد، تورم و قرمزی خواهند شد.
- کپسولیت چسبنده: در این وضعیت تاندون‌ها و رباط‌های اطراف مفصل زانو نازک می‌شوند و اغلب ناشی از بی‌تحرکی طولانی‌مدت (مثلاً به خاطر بستری بودن) است.
- استئوکندریت دیسکان: جریان خون کم به این استخوان باعث کنده شدن و شل شدن استخوان و غضروف در این مفصل خواهد شد.
- سینوویال کندروماتوزیس: این توده یک تومور غیر سرطانی است که در غشاء مفصل زانو رشد می‌کند.
- سینوویت ویلوندولر پیگمانته: در این وضعیت، غشاء نازک مفصل ضخیم می‌شود.
نظرات کاربران