زرشک چیست؟
زرشک به صورت یک درختچه مقاوم از خانواده زرشکیان است که گونه‌های متنوعی دارد و به دلیل مقاومت گیاه در انواع خاک‌ها قابل رویش است. در ادامه این مقاله به معرفی کامل گیاه زرشک می‌پردازیم.
مشخصات گیاه‌شناسی زرشک
نام علمی: berberis vulgaris
نام انگلیسی: barberry
خانواده: berberidaceae
زرشک به‌صورت یک درختچه به بلندی 4-1 متر دارای برگ‌های بیضی‌شکل دندانه اره‌ای و منتهی به خار، دارای گل‌های زردرنگ خوشه‌ای، میوه سته و حبه مانند، رنگ پوست ساقه زرد تا قهوه‌ای است. زرشک یک گیاه خوراکی، دارویی و زینتی و با نام یاقوت سرخ ایران شناخته می‌شود.
گونه‌های درختچه زرشک برحسب میوه، به دو گروه دانه‌دار و بی‌دانه تقسیم‌بندی می‌شوند.
زرشک دانه‌دار
انواع زرشک دانه‌دار به‌صورت وحشی در مناطق معتدل کوهستانی آسیا، اروپا، آمریکا و ارتفاعات کوهستانی می‌روید و خاصیت دارویی دارد. این نوع زرشک به‌صورت پوشش سبز از تخریب اراضی جلوگیری می‌کند و به‌عنوان یک گیاه زینتی در پارک‌ها و فضای سبز نیز دیده می‌شود.
زرشک بی‌دانه
زرشک بی‌دانه یک محصول کاملاً استراتژیک برای کشور ایران است و به‌صورت پرورشی در استان خراسان جنوبی کشت می‌شود.
مهمترین گونه زرشک بی‌دانه فقط در ایران کاشت می‌گردد و ایران در مقام اول تولید زرشک بی‌دانه در جهان است. این گیاه در استان خراسان جنوبی و به‌صورت ویژه محصول منطقه قاینات (پایتخت زرشک و زعفران جهان) است که شهرت جهانی دارد.
خواص دارویی زرشک
از قدیم‌الایام بشر با خواص این گیاه آشنایی داشته و در درمان امراض مورداستفاده قرار می‌گرفته است.
از اندام‌های مختلف گیاه زرشک (ریشه، ساقه، برگ، میوه، گل) برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌گردد.
از جوشانده، پوست، ریشه برای درمان ناراحتی‌های معده و رفع بی‌اشتهایی استفاده می‌شود.
دانشمندان قدیم ایران مانند ابو زکریای رازی و ابوعلی سینا در هزاران سال پیش به خواص دارویی این گیاه پی برده بودند و برای اولین بار زکریای رازی نسخه‌ای برای هارون خلیفه که به تب شدید مبتلا شده بود تجویز کرد و خلیفه شفا یافت.
در هزاران سال پیش دانشمندان یونان و روم و در چین و هندوستان از خواص این گیاه در درمان بیماری‌ها استفاده کرده و داروهایی ساختند. در کشور آلمان نیز از پوست ریشه این گیاه دارویی ساختند به نام افتیول (Ophthiole) که برای رفع حساسیت‌های چشم و برای ورم پلک‌ها مؤثر است.
در اندام‌های این گیاه خصوصاً در ریشه ماده شیمیایی بربرین وجود دارد و دارای خاصیت ضدعفونی‌کننده و از بین برنده میکروب‌های عامل اسهال خونی به نام‌های سالمونلا و شگیلا است.
بربرین مهمترین ماده مؤثر در زرشک است که مهمترین اثر آن در بندآوری خون بوده و از خون‌ریزی غیرطبیعی در بدن جلوگیری می‌کند. از نمک‌های بربرین مانند سولفات یا هیدرو کلرور در علم پزشکی استفاده می‌گردد.
در زرشک آلکالوئیدهای زیادی نظیر، بربرین، اکسی اکانتین، بربامین، پالماتین و… وجود دارند که با مطالعات انجام‌شده مشخص گردید که این آلکالوئیدها به‌طورکلی خواص آنتی‌بیوتیک داشته و اثرات ضد میکروبی، ضد قارچی، ضد تک‌سلولی‌ها و انگل‌ها دارند. داروها و کپسول‌هایی تهیه گردیده و در درمان بیماری‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد.
مصرف میوه زرشک و یا فرآورده‌های آن، نظیر آب‌زرشک، مربا، شربت زرشک و… در درمان بسیاری از بیماری‌ها نظیر، درمان و بهبود عملکرد بیماری‌های کبدی، قلب و عروق، بیماری‌های پوستی، یرقان، کیسه صفرا، نقرس، روماتیسم،بیماری‌های کلیوی و عفونی و… مؤثر است.
زرشک به‌عنوان چاشنی غذا زینت‌بخش سفره ایرانیان است. علاوه بر ارزش غذایی، به‌عنوان یکی از گیاهان مهم دارویی است. از زرشک فرآورده‌های زیادی نظیر، مربا، ژله، پودر رنگی، پاستیل، لواشک، و… تولید می‌گردد.
انواع زرشک
زرشک تازه
زرشک تازه فقط در فصل برداشت زرشک قابل‌دسترسی است. مانند سایر میوه‌های حبه مانند چون آب زیادی دارد، قدرت ماندگاری کمی دارد. حتی در سردخانه در دمای مناسب بیش از 75 روز، نگهداری آن امکان‌پذیر نیست. زرشک پس از برداشت تبدیل به فرآورده می‌شود یا در شرایط مناسب خشک می‌گردد.
پاییز، فصل برداشت زرشک تازه در استان خراسان جنوبی است. لازم به ذکر است که بیش از 95% زرشک تولیدی جهان از استان خراسان جنوبی تأمین می‌شود.
عمده‌ترین زرشک موجود در بازار زرشک خشک است که بر اساس نحوه فرآوری آن خود به سه نوع زرشک تقسیم می‌گردد.
زرشک پفکی
در این روش در فصل برداشت شاخه‌های حامل میوه را به انبارهای سرپوشیده منتقل کرده و با تمهیداتی که از قبل اندیشیده شده زرشک را به روی داربست‌های چوبی یا فلزی گالوانیزه قرار می‌دهند و طی فرایند مراقبت که معمولاً یک ماه تا 45 روز زمان می‌برد خشک و فراوری و بسته‌بندی می‌نمایند.
زرشک زیر تالاری
در اجرای انتقال زرشک به انبار و قرار گرفتن بر روی داربست‌ها مقداری از دانه‌ها به کف انبار ریزش می‌کند. به این نوع زرشک زیر تالاری گویند.
زرشک دانه اناری
در فرآیند برداشت به علت کمبود مکان زرشک روی پشت‌بام‌ها و یا در نزدیکی باغات با ایجاد خرمن‌های زرشک در زیر نور آفتاب خشک می‌گردد.
نکته: کیفیت و مرغوبیت زرشک به نحوه خشک‌کردن زرشک بستگی دارد که با توجه به کیفیت خشک‌کردن، زرشک پفکی بهترین نوع زرشک است.
عواملی که باعث تغییر ماهیت زرشک می‌گردند مواردی مانند نور، دما، اکسیژن، آنزیم‌ها و پارگی میوه هستند که در شیوه خشک‌کردن زرشک، به روش زرشک پفکی، کلیه موارد در بالاترین حد رعایت می‌گردد تا زرشک دچار هیچ مشکلی نشود و خوش‌رنگ و باکیفیت بماند.
از کجا زرشک درجه یک بخریم؟
برای خرید زرشک درجه یک به چند نکته توجه کنید. اول اینکه حتما تا جای ممکن از فروشگاهی زرشک را تهیه کنید که مستقیما زرشک را از کشاورزان تهیه می کند، اینگونه مطمئن خواهید بود که زرشک روغن زده نشده است. نکته دوم هم این هست که در خرید زرشک دقت نمایید که فروشنده قابل اعتماد باشد و زرشک درجه دو یا سه را تحت عنوان زرشک درجه یک به شما نفروشد.
سایت باغ ایران (www.BagheIRAN.com) از جمله فروشگاه‌های اینترنتی است که در شهرستان قائنات یعنی پایتخت زرشک و زعفران جهان حضور دارد و با این ایده کسب و کار خود را شروع کرده است که زرشک را مستقیما از کشاورزان به دستتان می‌رساند. پیشنهاد می‌کنیم از این سایت بازدید کنید و پس از بررسی‌های لازم نسبت به خرید زرشک مرغوب اقدام کنید.
باغ ایران یکی از بهترین فروشگاه های اینترنتی هست که تا حالا ازش زعفرون خریدم و تخفیف های خوبی هم داره
ممنون از اشتراک گذاری نظرتون
چه گیاهان دارویی بومی داریم تو ایران که قدرشو نمی دونیم
علی عزیز
خوشحالیم که سایت خودتون رو پیگیری میکنید.
سلام لطفا در مورد زعفرون هم پست بذارین
سلام وقتتون بخیر. با تشکر از اینکه سایت خودتون رو دنبال میکنید.
این یک متن تبلیغاتی بود که یکی از سایت ها منتشر کرده
امیدوارم نظر شما رو بخونن و در مورد زعفران هم مطلب بنویسن
یه بار سوزش کف پا داشتم که با توصیه متخصص طب سنتی آب زرشک مصرف کردم و بعد از مصرف آب زرشک خوب شد
از اونجا فهمیدم که چقدر زرشک فایده داره و ما نمی دونیم
ممنون که سایت خودتون رو دنبال میکنید و ممنون از اشتراک گذاری نظرتون
سلام
امیدوارم حالتون خوب باشه
ممنون از پست کاملتون
فروشگاه باغ ایران هم یکی از بهتریناست در زمینه زعفران و زرشک تجربه خرید ازشون رو داشتم و اگه کد تخفیفشون رو هم میذاشتین تا استفاده کنیم ممنون میشم
سلام وقتتون بخیر
ممنون که تاپ کوپن رو دنبال میکنید و نظر ارزشمند خودتون رو به اشتراک میگذارید.
واااییی یاد زرشک پلو افتادم زرشک پلو غذای مورد علاقه منه : ))
و همچنین غذای محبوب ما تاپ کوپنی ها!
جدای از فواید زرشک، طعم بی نظیرش در زرشک پلو هم غیر قابل انکاره!
عالی بود تشکر
من از زرشک سیاه برای اب زرشک و زرشک قرمز برای زرشک پلو استفاده می کنم همونطور که توی این مقاله گفتید فایده زیاد داره و مثل مصرف قرص جوشان و ویتامین ث هست که بعد از یه مدت میبینی پوستت شفاف تر شده در کل مقاله هم توضیحاتش کامل بود مرسی از تاپ کوپن که توی همه زمینه ها مفیده
سپاس از اینکه سایت خودتون رو دنبال میکنید. حضور شما در تاپ کوپن باعث افتخار ماست
کاش اینو هم می نوشتین که مزاج زرشک چیه؟
ممنون که سایت خودتون رو دنبال میکنید.
من جایی خوندم که زرشک دارای طبع سرد و خشک است
اگر کسی نظر دیگه ای داره لطفا به اشتراک بگذاره
اره درسته طبع زرشک سرده به همین خاطر بیشتر با زعفرون که گرمه مصرف میشه
چه جالب
ممنون که سایت خودتون رو دنبال میکنید و مطالب مفیدتون رو به اشتراک میگذارید
سلام
برای خرید زرشک قرمز راهنمایی می کنید چیکار کنیم؟
سلام ممنون که سایت خودتون رو دنبال میکنید
برای خرید فقط کافیه وارد سایت https://bagheiran.com/ شوید
جالبه نمی دونستم زرشک هم محصول قائناته پس عملا مواد اولیه زرشک پلو با مرغ از این خطه میاد :))
الان که زرشک تازه هست از آب زرشک غافل نشید بچه ها، آب زرشک بگیرین با زرشک تازه و فریز کنید در طول سال مصرف کنین که عالیه
سلام
خوبه الان تو اکثر فرودگاه ها که میرم آب زرشک هست و هر سری استفاده می کنم
چه خوبه که این قدر مفیده
خیلی عالی بود مرسی
مقاله خوبی بود ممنون من آب زرشک برای چربی خون مصرف می کنم خیلی خوبه