فتق دیسک که به آن لغزش یا پاره شدن دیسک نیز گفته می شود، قطعه ای از هسته دیسک است که از طریق پارگی به داخل کانال نخاعی رانده می شود. دیسک هایی که دچار فتق می شوند معمولا در مراحل اولیه انحطاط هستند. کانال نخاعی دارای فضای محدودی است که برای عصب نخاعی و قطعه دیسک جابجا شده ناکافی است. به همین دلیل دیسک بر روی اعصاب ستون فقرات فشار آورده و اغلب باعث ایجاد درد می شود که ممکن است بسیار شدید شود. دیسک کمر می تواند در هر قسمتی از ستون فقرات ایجاد شود. فتق دیسک در قسمت تحتانی کمر شایع تر است، ناحیه ای که در آن درد تجربه می شود بستگی به ناحیه درگیر شده در ستون فقرات دارد.
علائم شایع فتق دیسک کمر
معمولاً فتق دیسک، به عصب مجاور فشار می آورد و باعث ملتهب شدن آن می شود و در برخی اوقات درد در طول عصب منتشر می شود. پارگی دیسک از جمله شایع ترین علت های درد سیاتیک است( درد ساق پا در امتداد عصب سیاتیک پشت ساق پا). برخی از ویژگی های کلی درد دیسک کمر به شرح زیر است:
- درد پا. درد ساق معمولاً بدتر از کمردرد است. اگر درد در امتداد مسیر عصب سیاتیک بزرگ و در پشت ساق پا منتشر شود، به آن سیاتیک یا رادیکولوپاتی گفته می شود.
- درد عصب. قابل توجه ترین علائم معمولاً به عنوان درد عصبی در ساق پا توصیف می شود که به صورت حس سوزش، تیزی، برقی، تشعشع یا سوراخ کننده توصیف می شود.
- تغییر مکان علائم درد. بسته به متغیرهایی مانند محل فتق دیسک و درجه فتق، علائم ممکن است در قسمت پایین کمر، باسن، جلو یا پشت ران، ساق ، پا و یا انگشتان پا مشاهده شود و معمولاً فقط یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
- علائم عصبی. بی حسی، سوزن سوزن شدن ضعف ممکن است در ساق ، پا و انگشتان پا تجربه شود.
- ضعف پا. علائم عصبی ناشی از فتق ممکن است شامل اشکال در بلند کردن پا هنگام راه رفتن یا بالا بردن آن باشد، وضعیتی که به عنوان افتادگی پا شناخته می شود.
- درد پایین کمر. این نوع درد ممکن است آرام یا ضربان دار توصیف شود و ممکن است همراه با سفتی باشد. اگر فتق دیسک باعث اسپاسم عضلانی کمر شود، درد ممکن است با یک یا دو روز استراحت نسبی، گذاشتن کمپرس یخ یا گرما، نشستن در یک تکیه‌گاه یا دراز کشیدن به صورت صاف بر روی پشت با یک بالش زیر زانو تا حدودی کاهش یابد.
- دردی که با حرکت بدتر می شود. ممکن است پس از ایستادن، نشستن طولانی مدت و یا پس از راه رفتن حتی در فاصله کوتاهی ایجاد شود.
- دردی که با خم شدن به سمت جلو بدتر می شود. بسیاری از افراد متوجه می شوند که وضعیت هایی مانند خم شدن به جلو از ناحیه کمر، درد پا را به طور قابل توجهی بدتر می کند.
علت‌ها
هنگامی که به علت هر یک از موارد بالا به دیسک کمر مبتلا شوید، دیسک ها به سمت ستون فقرات حرکت می‌کنند و همین امر باعث دردهای طاقت فرسا می‌شود.
عواملی که موجب فتق دیسک کمر می‌شود.
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش دهند عبارتند از:
- سن 35 تا 50 سال، شایع ترین زمان ایجاد این بیماری است. فتق دیسک به ندرت بعد از 80 سالگی ایجاد می شود.
- جنسیت. مردان تقریباً دو برابر بیشتر از زنان در معرض خطر فتق دیسک کمر هستند.
- کارهایی که به فعالیت فیزیکی نیاز دارند. مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین و کارهای فیزیکی شدید دارند، احتمال ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش می دهند. این کارها اگر به طور مکرر انجام شود مانند کشیدن، هل دادن و چرخاندن می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
- چاقی. اضافه وزن باعث می شود که فرد با احتمال بیشتری دچار فتق دیسک کمر شود و نسبت به سایر افراد 12 برابر بیشتر احتمال دارد که مجدد همان فتق دیسک را تجربه کند که به آن فتق دیسک مکرر می گویند.
- سیگار کشیدن. نیکوتین جریان خون را به دیسک‌های ستون فقرات محدود می‌کند که این امر انحطاط دیسک را تسریع کرده و روند بهبودی را مختل می‌کند. دیسک تحلیل رفته انعطاف پذیری کمتری دارد و احتمال پارگی یا ترک خوردن آن را افزایش می دهد و می تواند منجر به فتق دیسک شود.
- سابقه خانوادگی. سابقه پزشکی تاثیر اثرات ارثی را برای دژنراسیون دیسک نشان داده است و دژنراسیون دیسک با افزایش خطر فتق همراه است.
تست و تشخیص
روش های انجام تست در بخش زیر ذکر شده است. رایج ترین آزمایش تصویربرداری برای این وضعیت، MRI است. استفاده از اشعه ایکس اغلب برای تکمیل ارزیابی ستون فقرات، مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا متخصص دیسک کمر از طریق یکی از تست های تصویربرداری زیر برای تشخیص فتق دیسک استفاده می کند:
- اشعه ایکس
- اسکن توموگرافی کامپیوتری CT یا CAT scan
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- میلوگرام
- الکترومیوگرام و مطالعات هدایت عصبی (EMG/NCS)
درمان
درمان های غیر جراحی
درمان اولیه فتق دیسک معمولا با روش های غیرجراحی شروع می شود. برای مثال پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که سطح فعالیت خود را کم کرده و برای چند روز تا چند هفته این وضعیت را حفظ کند. این کار به کاهش التهاب عصب نخاعی کمک می کند. استراحت در تختخواب توصیه نمی شود. هنگامی که درد شما با استراحت تسکین پیدا نکند، پزشک یا متخصص دیسک کمر شما از دیگر روش‌های غیرجراحی برای درمان و تسکین دیسک کمر استفاده می‌کنند.
عمل جراحی
در صورتی که گزینه های درمانی اولیه مانند فیزیوتراپی و داروها، درد را کاهش نداده یا به پایان نرساند، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. پزشکان برای تعیین روش مناسب، گزینه های جراحی را با بیماران در میان می گذارند.
جراحی باید با توجه به خطرات آن سنجیده شود. اگرچه درصد زیادی از بیماران مبتلا به فتق دیسک پس از جراحی، تسکین درد قابل توجهی را گزارش می کنند، هیچ تضمینی وجود ندارد که افراد پس از جراحی بهبود یابند.
بیمار کاندید جراحی ستون فقرات در نظر گرفته می شود اگر:
- درد فعالیت عادی را محدود یا کیفیت زندگی را مختل می کند
- نقایص عصبی پیشرونده مانند ضعف ویا بی حسی پا ایجاد می شود
- از دست دادن عملکرد طبیعی روده و مثانه
- مشکل در ایستادن یا راه رفتن
- دارو درمانی و فیزیوتراپی بی اثر است
- وضعیت سلامتی بیمار نسبتاً خوب است
عوارض دیسک کمر چیست؟
بیماری دیسک کمر می تواند باعث ایجاد درد در کمر و پا شده و در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند. این عارضه می تواند منجر به ضعف یا بی حسی پا و مشکل در کنترل روده و مثانه شود.
آیا می توان از بیماری دیسک کمر پیشگیری کرد؟
حفظ وزن مناسب، شرکت در ورزش منظم و حفظ وضعیت بدنی خوب می تواند خطر ابتلا به بیماری دیسک کمر را کاهش دهد.
منبع: مقالات سایت دکتر نوری
نظرات کاربران