معرفی اتحادیه و صنف + لیست اتحادیه ها

صناف و بازاریان همواره به عنوان قشری از جامعه شناخته می‌شوند که در بستر تحولات اقتصادی و اجتماعی جایگاه و کارکرد گسترده و در عین حال مؤثری در حوزه‌های مختلف داشته‌اند. در اقتصاد ایران اصناف به عنوان آخرین حلقه اقتصادی، اهمیت ویژه‌ای در رشد و پویایی اقتصاد کشور داشته و به دلیل گستردگی و ارتباط مستقیم با آحاد مردم به مثابه قلب اقتصادی جامعه عمل می‌کنند.
اصناف در بخش‌های مختلف اقتصادی با دولت‌ها و مردم در تعامل‌اند. مروری بر تاریخ روابط اصناف با دولت‌ها بیانگر این نکته مهم است که روابط میان دولت‌ها و اصناف به نوع انتظاراتشان از یکدیگر و میزان استقلال و نقش‌پذیری اصناف بستگی قطعی دارد.
احتمالا تا الان واژه‌های اتحادیه و صنف را بارها شنیده اید، اما آیا می دانید تفاوت اتحادیه و صنف چیست؟ صنف انجمنی است که از سوی گروهی از افراد دارای یک حرفه و پیشه تشکیل می‌شود. اما اتحادیه از نفراتی تشکیل می شود که اهداف مشترکی در راستای حفظ حقوق شغل و حرفه مورد نظر را دارند.
در این مقاله به معرفی اتحادیه و صنف کمیسیون نظارت اصناف، وظایف افراد صنفی، کارکردهای اصناف، سلسله مراتب صنفی، انواع اصناف، قانون نظام صنفی کشور، وظایف افراد اتحادیه، مراحل تشکیل اتحادیه، روال کاری اتحادیه و جلسات اتحادیه، لیست اتحادیه های کشور و … می پردازیم.

صنف چیست؟

صنف چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که صنف یا رَسته انجمنی می‌باشد که از سوی گروهی از افراد دارای یک حرفه و پیشه تشکیل می‌شود، تا بدین طریق به بهبود کیفیت و بالابردن سطح کیفی مجموعه واحدها، در کنار تعیین تدابیری برای مقابله با تخلفات و همچنین انجام وظیفه اطلاع‌رسانی درباره اتفاقات حوزه‌های مرتبط با حرفه موردنظر، یاری رساند.

تاریخچه اصناف

شکل‌گیری صنف در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد، این قدمت بازمی‌گردد به دوران حکومت هخامنشیان که مردم را به گروه‌ها و طبقات مختلف از جمله کسبه و اصناف و… طبقه‌بندی می‌کردند. پیشه وران که دراین دوران در مقایسه با سایر قسمت‌ها از پایین‌ترین طبقات اجتماعی محسوب می‌شدند، رئیس طبقه تجار و اصناف (هخشان بز) یکی از رؤسای چهارگانه‌ای بود، که در نظم و اداره امور مملکت نقش بسزایی داشتند.
با ظهور اسلام، تحولی شگرف در احوال جامعه اصناف ایران صورت گرفت و به همین دلیل لزوم رعایت اصول شرعی در کسب و کار و جلوگیری از فروش کالاهای حرام، برای اولین بار در در جامعه اصناف، نظارت محتسب شهر بر اصناف آغاز گردید؛ که وظیفه اش رسیدگی و نظارت بر عدم گران‌فروشی، کم فروشی و بررسی پیمانه‌هایی بود، که با آن‌ها اجناس را کیل می‌نمودند.
پیدایش اصناف اسلامی به قرن سوم هجری می‌رسد که دوره شکوفایی تمدن اسلامی و رونق تجارت و شهرنشینی بود. دراین سده بود که تشکل افزارمندان و صنعتگران بر اساس حرفه‌ها و پیشه‌ها به وجود آمد، رشد و توسعه کامل شهرها در دو قرن پنجم و ششم هجری، فعالیت‌های اصناف را توسعه فراوان بخشید.

نظام صنفی چیست؟

مطابق ماده 1، نظام صنفی قواعد و مقرراتی می‌باشد كه امور مرتبط با سازمان، وظایف، اختیارات ،حدود و حقوق افراد و واحدهای صنفی را طبق این قانون تعیین می‌كند .

واحد صنفی چیست؟

مطابق ماده 3 نظام صنفی، هر واحد اقتصادی كه فعالیت آن در محل ثابت یا وسیله سیار باشد و توسط فرد یا افراد صنفی با اخذ پروانه كسب دایر شده باشد واحد صنفی شناخته می‌شود.

فرد صنفی کیست؟

مطابق ماده 2 نظاف صنفی، هر شخص حقیقی یا حقوقی كه در یكی از فعالیتهای صنفی اعم از تولید، تبدیل، خرید، فروش، توزیع، خدمات و خدمات فنی سرمایه‌گذاری كند و به عنوان پیشه‌ور و صاحب حرفه و شغل آزاد، خواه به شخصه یا با مباشرت دیگران محل كسبی دایر یا وسیله كسبی فراهم آورد و تمام یا قسمتی از كالا، محصول یا خدمات خود را به طور مستقیم یا غیر مستقیم و به صورت كلی یا جزئی به مصرف كننده عرضه دارد، فرد صنفی شناخته می‌شود . درصورتی که نیاز به کسب اطلاعات کامل درباره اشخاص حقیقی و حقوقی دارید، مقاله تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی را ازدست ندهید.

هیات عالی نظارت

مطابق ماده 11نظام صنفی، هیات عالی نظارت هیاتی است كه به منظور برنامه‌ریزی، هدایت، ایجاد هماهنگی و نظارت بر كلیه اتحادیه‌ها، مجامع امور صنفی، شورای اصناف كشور و كمیسیون‌های نظارت تشكیل می‌گردد و بالاترین مرجع نظارت بر امور اصناف كشور است.

کمیسیون نظارت اصناف چیست؟

مطابق ماده 10نظام صنفی،کمیسیون نظارت اصناف كمیسیونی است كه به منظور برقراری ارتباط و ایجاد هماهنگی بین اتحادیه‌ها و مجامع امور صنفی با سازمان ها و دستگاه‌های دولتی در راستای وظایف و اختیارات آنها و همچنین نظارت بر اتحادیه‌ها و مجامع امور صنفی هر شهرستان تشكیل می‌شود .

وظایف افراد صنفی چیست؟

1. افراد صنف به کسانی گفته می‌شود که در یک حرفه مشترک فعالیت دارند و باید کارهای زیر را انجام دهند:
   قبل از تأسیس هر نوع واحد صنفی یا اشتغال به کسب و حرفه، برای اخذ پروانه کسب اقدام کنند.
2.  تمامی دستگاه‌هایی که اتحادیه‌ها برای صدور پروانه کسب از آنها استعلام می‌کنند، موظف‌اند ظرف مدت ۱۵ روز از تاریخ دریافت استعلام، نظر قطعی و نهایی خود ‌را اعلام کنند. اعلام نظر نکردن آنها در مهلت مقرر، به منزله نظر مثبت است.
3.  صدور بیش از یک پروانه کسب برای هر فرد صنفی واجد شروط قانونی‌ برای یک یا چند محل کسب بلامانع است.
4.  در صورتی که چند نفر یک واحد صنفی را به صورت مشترک اداره کنند، ‌به طور مشترک مسئولیت امور واحد را عهده‌دار خواهند بود.
5.  تمدید اعتبار پروانه کسب هر ۱۰ سال یک بار الزامی است.

نظارت بر فعالیت اصناف به عهده کیست؟

1. هیات نظارت بر اصناف، فعالیت صنف‌ها را زیر نظر دارد. بعضی اعضای این هیات عبارتند از:
   وزیر صنعت، معدن و تجارت (‌رئیس هیات)
2. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
3.  وزیر کشور
4. وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
5.  وزیر دادگستری
6.  وزیر امور اقتصادی و دارایی
7.  رئیس شورای عالی استان‌ها
8.  فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

کارکردهای اصناف چگونه است؟

کارکرد اقتصادی:

به لحاظ اقتصادی اصناف و پیشه‌وران با فعالیت‌های خود علاوه بر رفع نیاز جامعه با دادن مالیات و انجام بیگاری، چرخ‌های دولت را نیز به گردش در می‌آوردند. چنانکه بنا به هر دلیلی دست از کار می‌کشیدند، مثلاً اعتراض به اوضاع سیاسی، مذهبی و اقتصادی، حیات اقتصادی شهر کاملاً مختل می‌شد.
باتوجه به آمارهای رسمی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران، امروزه سهم اصناف در تولید ناخالص ملی ۲۵ درصد و سهم آنها را در ایجاد اشتغال بیش از ۴۷ درصد می باشد و در سطح کشور حدود ۳ میلیون واحد صنفی فعالیت می‌کنند و واحدهای صنفی کوچک تقریباً نزدیک به ۹۵ درصد توزیع کالا در کشور را بر عهده دارند. بنابراین اصناف توانسته‌اند با تصمیم‌گیری‌های مناسب و برنامه‌ریزی لازم به ساماندهی، برطرف کردن موانع و مشکلات و بهبود فضای کسب و کار بپردازند.
در مبحث طرح تحول اقتصادی خصوصاً اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، نقش اصناف در ابعاد مختلف از جمله کمک به ثبات قیمت‌ها در بازار از طریق کاهش سود قانونی خود، همراهی در ایجاد آرامش روانی بازار و پذیرش مسئولیت‌های بازرسی و تنظیم بازار توسط تشکل‌های صنفی و نظارت بر مجموعه‌های تابعه، مهم و بارها مورد اشاره و تقدیر مسئولان ارشد نظام قرار گرفته است.
اجازه تأسیس کسب و کار و پذیرش اعضای جدید، مشورت‌دهی به حکومت در تعیین قیمت و تثبیت آن در راستای تنظیم بازار، نظارت بر کیفیت کالای تولیدی و خدمات صنف، ایجاد شهرک‌های صنفی، خروج صنوف آلاینده از مناطق مسکونی، اجرای امور و سیاست‌های دولت، کمک در تشخیص میزان مالیات و تعیین مالیات هر صنف و مذاکره با دستگاه حکومت در موارد اختلاف و زمینه‌های همکاری از جمله کارکردها و وظایف تشکل‌های صنفی است.
از آنجایی که در اصناف، چک بسیار زیاد رد و بدل خواهد شد، حتما به راس گیری چک نیاز خواهد شد، برای کسب اطلاعات بیشتر در حوزه راس گیری چک به مقاله راس گیری مراجعه نمایید.

سلسله مراتب صنفی چگونه است؟

1. سلسله مراتب صنفی از بالا به پائین بدین ترتیب است:
   هیات عالی نظارت: با عضویت ۱۱ نفر که ۸ وزیر (وزرای بازرگانی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، کشور، مسکن و شهرسازی، بهداشت، دادگستری، اقتصادی و دارایی، صنایع و معادن) و فرمانده ناجا، شهردار تهران، رئیس شورای اصناف کشور، روسای مجامع امور صنفی شهرستان تهران را شامل می شود.
2. کمیسیون نظارت: با عضویت ۱۰ نفر در مراکز استانها و شهرستان ها (روسای ادارات بازرگانی، دادگستری، اقتصادی و دارایی، بهداشت، نیروی انتظامی، رئیس شورای شهر، شهردار ، روسای مجامع امور صنفی شهرستان، نماینده تام الاختیار استانداری در مرکز استان و نماینده تام الاختیار فرمانداری یا بخشداری در دیگر شهرستانهای استان).
3. شورای اصناف کشور: که متشکل از نمایندگان هیات رئیسیه مجامع امور صنفی شهرستانهای کشور است.
4.  مجمع امور صنفی: که از نمایندگان اتحادیه های صنفی تشکیل می گردند و ۳ نوع هستند:
   o مجمع امور صنفی صنوف تولیدی -خدمات فنی
   o مجمع امور صنفی صنوف توزیعی – خدماتی
   o مجمع امور صنفی مشترک
5.  اتحادیه ها: اتحادیه های صنفی از واحدهای صنفی دارای پروانه کسب تشکیل می شوند. برای تشکیل هر اتحادیه وجود تعداد مشخصی واحد صنفی که دارای فعالیت شغلی مشابه یا همگن هستند ضرورت دارد.
6.  فرد صنفی : پائین ترین جزء و البته اصلی ترین جزء در سلسله مراتب صنفی می‌باشد و اوست که کار آفرینی می نماید، تولید می کند، خدمات ارائه می دهد. در واقع به خاطر اوست که اتحادیه صنفی شکل گرفته است. در سیر تاریخی تشکیل و اداره و توسعه صنوف فرد صنفی رکن اصلی تلقی می شود. حضورش و واقعیتهای ناشی از حضورش رفته رفته حقوق صنفی را شکل داده و برجسته نموده است.

انواع نهاد های صنفی

• نهادهای صنفی به دسته‌های زیر تقسیم بندی میشوند:
•  تعاونی
• انجمن
•  تشکل
•  سندیکا
•  اتحادیه

تعاونی چیست؟

شرکت تعاونی (Cooperative) مشارکتی است که عده‌ای از افرادی که هم‌ صنف یا تناسبی مشابه دارند. مثلاً همسایه، دوست، خویشاوند یا همشهری هستند برای دستیابی به منافع مشترک گردهم می‌آیند و در حقیقت بهم کمک می‌کنند و برای تهیه مسکن یا خرید مایحتاج یا کسب اعتبار و وام تعاونی درست می‌کنند، سرمایه معینی را درمیان می‌گذارند و دسته‌جمعی مشکل را حل می‌نمایند.
در واقع اعضای شرکت در کنار یکدیگر، جمعیتی کوچک را پدیدمی‌آورند که به عنوان مثال در تهیه کالاهای مورد نیاز اعضا، با جمع‌آوری پول جزئی که هر عضو می‌پردازد، کالای مورد احتیاج اعضا را از دست اول خریداری و به همان قیمت تمام شده یا سود خیلی جزئی به اعضا می‌فروشد و بدین طریق واسطه‌های غیرضروری در کسب و تجارت و صاحبان این‌گونه مشاغل کاذب حذف می‌گردند.
در شرکت تعاونی ممکن است اعضا دارای سرمایه و سهم یکسان از سود نداشته باشند، اما هر عضو بدون توجه به درصد سهامش، یک رای دارد و نسبت سهام به رای وجود ندارد. در واقع تعاونی، متکی به اعضاء هست نه به سرمایه.

انجمن چیست؟

انجمن به دسته‌ای از مردم گویند که در جایی گرد آمده باشند، یا مکان این گرد آمدن که برای کنکاش یا امر دیگر صورت گیرد. گاهی نام‌های گروه، فوج، مجمع، مجلس هم همین معنی را می‌دهد. مهم‌ترین عاملی که باعث اختلاف معنای انجمن با یک گروه یا دسته از مردم می‌شود، داشتن هدف مشترک است.
تشکیل انجمن از امور اصولی و اساسی هر صنفی است. انجمن‌ها توسعه برنامه‌ها و تداوم طرح‌هایی را تسهیل می‌کنند که برای بهبود وضع رفاهی و حقوقی اعضایشان طراحی شده‌است. آن‌ها موجب پیشبرد طرح ها و فعالیت‌ها و جلب حمایت نهادها از حوزه تخصصی انجمن می‌شوند.
انجمن‌ها برای اعضای خود مقررات و آیین‌نامه رفتاری وضع می‌کنند. آن‌ها جبهه متحدی در مقابل جهان گسترده می‌سازند و تداوم رشد و توسعه حرفه خود را از طریق آموزش منظم و جذب اعضای جدیدی که از مهارت بالایی برخودارند، تضمین می‌کنند.

تشکل چیست؟

سازمان‌های مردم ‌نهاد یا سازمان عمومی غیردولتی یا سَمَن یا اِن‌جی‌اُ (Non governmental Organization) و به‌اختصار: (NGO) در کلی‌ترین معنای خود، به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیماً بخشی از ساختار دولت محسوب نمی‌شود، اما نقش بسیار مهمی به‌عنوان واسطه بین فردْ فردِ مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می‌کند.
بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد، غیرانتفاعی و مستقل از دولت هستند و بودجه این سازمان‌ها از راه کمک‌های مردمی و در مواردی نیز با کمک سازمان‌های دولتی، دولت یا ترکیبی ازاین روش‌ها و در قالب پروژه‌های مشترک تأمین می‌شود.

سندیکا چیست؟

برخلاف اتحادیه صنفی، سندیکا یک تشکیلات خودگردان از افراد، بنگاه‌های اقتصادی، شرکت‌ها یا افراد حقوقی بوده که برای این متشکل می‌شوند تا منافعی که در آن سهیم هستند را ارتقاء دهند. در اکثر موارد هدف این تشکل‌ها افزایش سود اقتصادی خود تا حداکثر می باشد.

اتحادیه چیست؟

اتحادیه صنفی تشکیل شده از افرادی خوشنام از هر صنف (گاها چند صنف مرتبط دارای یک اتحادیه بوده و افرادی منتخب از آن صنف‌ها) به منظور حمایت از حقوق صنفی آن رسته مشاغل و ایجاد همکاری در میان کاسبان آن صنف و بهبود خدمات به مصرف کنندگان و همچنین بهبود اقتصاد شهر و ارتباط با موسسه‌های دولتی و خصوصی و انجام وظیفه‌هایی در قوانین نظام صنفی و آئین نامه‌های مربوطه گرد هم می آیند و اتحادیه آن صنف را تشکیل می دهند. بازرسان اتحادیه هر صنف و رسته شغلی باید تخصص کافی در رسته آن شغل را داشته باشند.

اتاق اصناف ایران

با توجه به حجم بالای اطلاعات مربوط به قانون اتاق اصناف ایران، شرح کامل این قانون در مقاله حاضر نمی گنجد، شما می توانید برای دانلود فایل کامل قانون اتاق اصناف ایران به ابتدای صفحه مراجعه نمایید.

تعریف قانون نظام صنفی

قانون نظام صنفی قانونی عام می باشد که تنظیم امور مرتبط به واحد های صنفی با توجه به این قانون صورت می گیرد. معمولا همه فعالیت های اقتصادی در کشور ما مشمول قانون نظام صنفی می باشند. فقط صنف هایی که مشمول قانون خاص می شوند دیگر مشمول قانون نظام صنفی نمی شوند. پس با توجه به توضیحات فعلی مشخص شد که قانون نظام صنفی یک قانون مادر می باشد، که برای ساماندهی کسب و کارها ایجاد شده است. نهاد صادر کننده مجوزها هم با توجه به قانون نظام صنفی مشخص می شوند.

قانون نظام صنفی کشور

نظام صنفی کشور دارای قوانینی می باشد که در ادامه به تفکیک به معرفی هر یک ازاین قوانین می پردازیم.

نمونه سوالات

برای دانلود نمونه سوالات آزمون اصناف بر روی لینک کلیک کرده و میتوانید آن را از وب سایت آزمونیکا به راحتی دانلود کنید.